"အရိယာပုဂၢိဳလ္(၈)ေယာက္အေၾကာင္း သိမွတ္ဖြယ္"

"အရိယာပုဂၢိဳလ္(၈)ေယာက္အေၾကာင္း သိမွတ္ဖြယ္"
==========================
ျမတ္စြာဗုဒၶ၏ တရားေတာ္ျမတ္တို႔အား နားၾကား၊လိုက္နာက်င့္သံုးၾကသျဖင့္ ေသာတာပ တၱိမဂ္ အစရွိသည့္ တရားထူးတရားျမတ္တို႔အားရရွိၾကသည့္သူတို႔ကို “အရိယာ”ဟုေခၚဆို၏။ ထိုသူတို႔သည္ မိမိတို႕ရရွိထားသည့္ ေလာကုတၱရာမဂ္ဉာဏ္(၄)ပါးႏွင့္ ဖိုလ္ဉာဏ္(၄)ပါးတို႔ကို အေၾကာင္းျပဳကာ ရရွိထားသည့္ တရားေတာ္အလိုက္ အရိယာပုဂၢဳလ္ (၈)ေယာက္ဟု သတ္မွတ္ ထား၏။ထိုအရာပုဂၢဳလ္ (၈)ေယာက္တို႔မွာ-
(၁) ေသာတာပတၱိမဂၢ႒ာန္ပုဂိၢဳလ္
(၂) သကဒါဂါမိ မဂၢ႒ာန္ပုဂိၢဳလ္
(၃) အနာဂါမိ မဂၢ႒ာန္ပုဂၢိဳလ္
(၄) အရဟႏၱ မဂၢ႒ာန္ပုဂၢိဳလ္
(၅) ေသာတာပတၱိ ဖလ႒ာန္ပုဂိၢဳလ္
(၂) သကဒါဂါမိ ဖလ႒ာန္ပုဂၢိဳလ္
(၃) အနာဂါမိ ဖလ႒ာန္ပုဂၢိဳလ္
(၄) အရဟႏၱ ဖလ႒ာန္ပုဂၢိဳလ္ ဟူ၍ျဖစ္၏။
ထို႔တြင္ မဂၢ႒ာန္ပုဂၢဳလ္(၄)ေယာက္ဟူသည္မွာ -မဂ္စိတၱဳပၸါဒ္ျဖစ္ဆဲေသာခဏကိုသာယူရၿပီး၊ထိုမဂ္စိတ္သည္လည္း တမ်ိဳးလွ်င္တႀကိမ္သာျဖစ္၍ မဂၢ႒ာန္ပုဂၢဳလ္၏သက္တမ္းမွာ စိတၱကၡဏတစ္ခ်က္သာရွိ၏။ ဖလ႒ာန္ပုဂၢလ္တြင္မူ ဖိုလ္စိတ္သည္ အႀကိမ္မ်ားစြာျဖစ္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ထိုမဂ္စိတ္ျဖစ္သည္မွစ၍ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူသည့္ အထိတိုင္ေ အာင္ ဖလ႒ာပုဂၢိလ္ျဖစ္ပါသည္။
ဖလ႒ာန္ပုဂၢိဳလ္ (၄)သည္လည္း ေသာတာပတၱိဖလ႒ာန္ပုဂၢဳလ္ကို ေသာတာပန္ ဟု၄င္းေ ကာင္း၊သကာဒါဂါမိပုဂၢဳလ္ကို သကဒါဂါမ္၊ အနာဂါမိဖလ႒ာန္ ပုဂၢဳလ္ကို အနာဂါမ္ဟုေခၚဆို၍ ၊ အရ ဟႏၱဖလ႒ာန္ပုဂၢဳလ္ကိုမူ ရဟႏၱာဟုေခၚဆိုပါသည္။
ထိုေဖာ္ျပပါအရိယာပုဂၢဳလ္(၈)တို႔တြင္ ဖလ႒ာန္ပုဂၢဳလ္(၄)ေယာက္ကို အနည္းငယ္ ရွင္းလင္းပါမည္။ ထို(၈)ေယာက္တြင္ ေသာတာပတၱိဖလ႒ာန္ပုဂၢိဳလ္မွာ (၃)မ်ားရွိ၏။
“ေသာတာပန္-၃-မ်ိဳး”
(၁) သတၱကၡတၱဳပရမ ေသာတာပန္ = ေသာတာပန္အျဖစ္ျဖင့္ ကာမဘံုတြင္ လူ႔ဘ၀၊နတ္ဘ၀ အေနျဖင့္ ခုႏွစ္ဘ၀က်င္လည္ႏိုင္ၿပီး၊ ထိုကာမဘံုတြင္ခုႏွစ္ဘ၀ျပည့္ေသာအခါ ရဟန္ျပဳၿပီး ရဟႏၱျဖစ္ေအာင္က်င့္ႀကံ၍ ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ရ၏။ သို႔မဟုတ္က ရူပျဗဟၼာဘံုႏွင့္ အရူပျဗဟၼာဘံု တို႕တြင္ သကာဒါဂါမ္၊အနာဂါမ္ဘ၀အျဖစ္ျဖင့္ စံေနလွ်င္ကား ခုႏွစ္ဘ၀မကျဖစ္ႏိုင္ေလ၏။
(၂) ေကာလံေကာလ ေသာတာပန္ = ေသာတာပန္ျဖစ္ၿပီးေနာက္ ႏွစ္ႀကိမ္မွ ေျခာက္ႀကိမ္အထိ ပဋိသေႏၶေန႔ေလ့ရွိေသာ ေသာတာပန္မ်ိဳးျဖစ္၏။
(၃) ဧကဗီဇီ ေသာတာပန္ = ေသာတာပန္ျဖစ္ၿပီးေနာက္တြင္ တစ္ႀကိမ္သာပဋိသေႏၶေနေသာ ေသာတာပန္မ်ိဳးျဖစ္၏။
ထိုသို႔အားျဖင့္ ေသာတာပန္သံုးမ်ိဳးကြျပားျခင္းသည္ထိုေသာတာပန္ပုဂၢဳလ္၏ ၀ိပႆနာဉာဏ္ အေပၚ၌မူတည္၍ ကြဲျပားသြားျခင္းျဖစ္သည္။
သကဒါဂါမိ၏အဓိပၸါယ္မွာ လူ႔ျပည္သို႔ေနာက္ထပ္တစ္ႀကိမ္သာ လာေရာက္ျခင္းရွိျခင္း ေၾကာင့္ သကဒါဂါမိဟုေခၚဆိုျဖစ္သည္။သကဒါဂါမိပုဂၢဳလ္သည္လည္း(၅)မ်ိဳးရွိ၏။ထို(၅)မ်ိဳးတို႔မွာ-
“သကဒါဂါမ္ (၅)မ်ိဳး”
(၁) ဣဓ ပတြာ ဣဓ ပရိနိဗၺာယီ သကဒါဂါမ္ = လူ႔ျပည္တြင္ သကဒါမိမဂ္ကိုရရွိၿပီး၍ ဤလူ႔ျပည္၌ပင္ ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ေတာ္မူသည့္ သကဒါဂါမ္တမ်ိဳး။
(၂) ဣဓ ပတြာ တတၳ ပရိနိဗၺာယီ သကဒါဂါမ္ = လူ႔ျပည္တြင္ သကဒါဂါမိမဂ္ကိုရ၍ နတ္ျပည္၌ ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ေတာ္မူသည့္ သကဒါဂါမ္တမ်ိဳး။
(၃) ယတၳ ပတြာ တတၳ ပရိနိဗၺာယီ သကဒါဂါမ္ = နတ္ျပည္တြင္ သကဒါဂါမိမဂ္ကိုရ၍ ထိုနတ္ျပည္၌ပင္ ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ေတာ္မူသည့္ သကဒါဂါမ္တမ်ိဳး။
(၄) တတၳ ပတြာ ဣဓ ပရိနိဗၺာယီ သကဒါဂါမ္ = ထိုနတ္ျပည္တြင္ သကဒါဂါမိမဂ္ကိုရ၍ ဤလူ႕ျပည္၌ ပရိနိဗၺာန္၀င္စံေတာ္မူသည့္ သကဒါဂါမ္တမ်ိဳး။
(၅) ဣဓ ပတြာ တတၳ နိဗၺာယီ သကဒါဂါမ္ = ဤလူ႔ျပည္တြင္ သကဒါဂါမိမဂ္ကို၍ နတ္ျပည္တြင္ တစ္ၾကိမ္ျဖစ္ၿပီးလွ်င္၊ ဤလူ႔ျပည္၌ျပန္ျဖစ္၍ ပရိနိဗၺာန္ စံ၀င္ေတာ္မူသည့္ သကဒါဂါမ္တမ်ိဳး။
“အနာဂါမ္ဟူသည္”
အနာဂါမ္ဆိုသည္မွာ ဤကာမဘံုသို႔ ေနာက္ထပ္တဖန္ျပန္လည္၍ မလာေတာ့ျခင္းေၾကာင့္ အနာဂါမိ-အနာဂါမ္ဟုေခၚဆိုျခင္းျဖစ္၏။ထိုအရိယာပုဂၢိဳလ္တို႔ကို ၄င္းတို႕ရရွိထားသည့္ တရားေတာ္ (ဣေၿႏၵ)အႏုအရင့္အလိုက္ (၅)မ်ိဳးကြဲျပားပါသည္။
“အနာဂါမ္ (၅)မ်ိဳး”
(၁) အႏၱရာပရိနိဗၺာယီ အနာဂါမ္ = မိမိေရာက္ရွိေနသည့္ သုဒၶါ၀ါသျဗဟၼာဘံု၏ သက္တမ္း ထက္၀က္အတြင္းမွာပင္ အရဟတၱဖိုလ္သို႔ ေရာက္ရွိေအာင္ ပရိနိဗၺာန္ျပဳေသာ အနာဂါမ္။
(၂) ဥပဟစၥ ပရိနိဗၺာယီ အနာဂါမ္ = မိမိေရာက္ရွိေနသည့္ သုဒၶါ၀ါသျဗဟၼဘံု၏ သက္တမ္း ထက္၀က္ေက်ာ္ၿပီးေသာအခါမွသာ အရဟတၱဖိုလ္ကို ပရိနိဗၺာန္ျပဳေသာ အနာဂါမ္။
(၃) အသခၤါရ ပရိနိဗၺာယီ အနာဂါမ္ = လြယ္ကူစြာ ဆင္းရဲျခင္းမရွိဘဲ ရဟႏၱာျဖစ္ရေသာ အနာဂါမ္။
(၄) သသခၤါရ ပရိနဗၺာယီ အနာဂါမ္ = ၀ီရိယလံုးလျပင္းစြာအားထုတ္၍ ခဲယဥ္စြာရဟႏၱာ ျဖစ္ရေသာ အနာဂါမ္။
(၅) ဥဒၶံေသာတ အနာဂါမ္ = အထက္ျဗဟၼာ့ဘံုသို႔ တက္ေရာက္ၿပီး ရဟႏၱာျဖစ္၍ ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ေသာ အနာဂါမ္။
ထိုအနာဂါန္(၅)မ်ိဳးတို႔တြင္ ဥဒၶံေသာတ အနာဂါမ္သည္-
(၁) သုဒၶါ၀ါသငါးဘံုးဘံုစဥ္စံ၍ အကနိ႒ာျဗဟၼာ့ဘံု၌ ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ေတာ္မူေသာ အနာဂါမ္။
(၂) အကနိ႒ာျဗဟၼာ့ဘံုသို႔ မေရာက္မီ ေအာက္သုဒၶါ၀ါသေလးဘံုမွာပင္ ရဟႏၱာျဖစ္၍ ပရိနိဗၺာန္စံ ၀င္ေတာ္မူေသာ အနာဂါမ္။
(၃) ဤလူ႔ျပည္မွ စုေတ၍ အကနိ႒ာျဗဟၼာ့ဘံုသို႔ေရာက္ရွိၿပီး ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ေတာ္မူေသာ အနာဂါမ္။
(၄) လူ႕ျပည္တြင္ အနာဂါမ္ျဖစ္၍ သုဒၶ၀ါသေအာက္ျဗဟၼာ့ေလးဘံုတြင္ တစ္ခုခုေသာဘံုသို႔ေရာက္ ရွိၿပီး ထိုဘံု၌ပင္ ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ေတာ္မူေသာ အနာဂါမ္ဟူ၍ ဥဒၶံေသာတအနာဂါမ္သည္ ေလးမ်ိဳးထပ္မံရွိေလ၏။

“ရဟႏၱာဟူသည္”
အရဟတၱမဂ္ဉာဏ္၊အရဟတၱမဂ္ဖိုလ္ဉာဏ္တို႔ျဖင့္ ကိေလသာအာသေ၀ါကုန္ခန္းေသာ အရိယာတို႔ကို ရဟႏၱာဟုေခၚဆိုပါသည္။ ထိုရဟႏၱာတို႔သည္ မိမိတို႕ရရွိထားသည့္ တရားေတာ္ ၀ိေသသအေလ်ာက္ ေအာက္ပါအတိုင္း(၆)မ်ိဳးရွိပါသည္။
“ရဟႏၱာ(၆)မ်ိဳး”
(၁) ဆဠဘိည ရဟႏၱာ = အဘိဉာဥ္ေျခာက္ပါးႏွင့္ ျပည့္စံုေတာ္မူေသာ ရဟႏၱာ။
(၂) ေတ၀ိဇၨာ ရဟႏၱာ = ပုေဗၺနိ၀ါသဉာဏ္၊ဒိဗၺစကၡဳဉာဏ္၊ အာသ၀ကၡယဉာဏ္တည္းဟူ ေသာ ဉာဏ္ေတာ္သံုးပါးႏွင့္ ျပည့္စံုေေတာ္မူေသာ ရဟႏၱာ။
(၃) ပဋိသမၻိဒါပတၱ ရဟႏၱာ = ပဋိသမၻိဒါ ဉာဏ္ေတာ္ေလးပါးႏွင့္ျပည့္စံုေတာ္မူေသာ ရဟႏၱာ။
(၄) တိပိဋကဓရ ရဟႏၱာ = ပိဋကသံုးပံုကို ႏႈတ္တက္ေဆာင္ေတာ္မူေသာ ရဟႏၱာ။
(၅) စ်ာနလာဘီ ရဟႏၱာ = ရူပစ်ာန္၊အရူပစ်ာန္ေတာ္တို႔ကို ရရွိေတာ္မူေသာ ရဟႏၱာ။
(၆) သုကၡ၀ိပႆက ရဟႏၱာ = စ်ာန္၊အဘိညာဏ္မရွိပဲ စ်ာန္၊အဘိညာဏ္အေစး ေျခာက္ေသြ႔ေသာ ရဟႏၱာ။
ဟူ၍ျဖစ္၏။
တဖန္ထိုရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္သည္ (၅)မ်ိဳးအားျဖင့္ တနည္းေရးတြက္ေလ့ရွိပါသည္ ထို(၅)မ်ိဳးမွာ-
“တနည္း ရဟႏၱာ(၅)မ်ိဳး”
(၁) ပညာ၀ိမုတၱိ ရဟႏၱာ = သုကၡ၀ိပႆက ရဟႏၱာႏွင့္ ရူပစ်ာန္ေလးပါးမွထ၍ အရဟ တၱဖိုလ္သို႔ရေသာ ရဟႏၱာ။
(၂) ဥပေတာေဘာဂ၀ိမုတၱ ရဟႏၱာ = အရူပစ်ာန္ကိုရရွိၿပီးေနာက္ အရဟတၱဖိုလ္သို႔ ေရာက္ ရွိေသာ ရဟႏၱာ။
(၃) ေတ၀ိဇၨာ ရဟႏၱာ = ရွင္းျပခဲ့ၿပီး။
(၄) ဆလဘိညာ ရဟႏၱာ = ရွင္းျပခဲ့ၿပီး။
(၅) ပဋိသမၻိဒါပတၱ ရဟႏၱာ = ရွင္းျပခဲ့ၿပီး။

“အရိယာပုဂၢိဳလ္ ၇-မ်ိဳး”
အရိယာပုဂၢိဳလ္သည္ မဂ္ဉာဏ္၏ေရွ႔အဖို႔တြင္ျဖစ္သည့္ ၀ု႒ာနဂါမိနီ၀ိပႆနာ၏ ထက္ျမ တ္မႈ၊မထက္ျမတ္မႈအေလ်ာက္ အရိယာပုဂၢိဳလ္သည္ (၇)မ်ိဳးရွိ၏။၄င္းတို႔မွာ-
(၁) သဒၶါႏုသာရီ = ယံုၾကည္မႈသဒၶါတရားေနာက္သို႔အစဥ္လိုက္ေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္။
(၂) သဒၶါ၀ိမုတၱ = သဒၶတရားလြန္ကဲမႈျဖင့္ အာသေ၀ါတရားမွ လြတ္ေျမာက္ေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္။
(၃) ကာယသကၡိ = မိမိကိုယ္တိုင္ထိေတြ႕ၿပီး သက္ေသခံႏိုင္ေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္။
(၄) ဥပေတာဘာဂ၀ိမုတၱ = ႏွစ္ႀကိမ္လႊတ္ေျမာက္ေသာ အရိယာ ပုဂၢိဳလ္။
(၅) ဓမၼာႏုသာရီ = ပညာျဖင့္အစဥ္ေအာက္ေမ့တတ္ေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္။
(၆) ဒိ႒ိပၸတၱ = သစၥာေလးပါးကို သိျမင္ၿပီး ခ်က္ခ်င္း နိဗၺာန္သို႔ေရာက္ေတာ္မူေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္။
(၇) ပညာ၀ိမိတၱ = ပညာျဖင့္ လြတ္ေျမာက္ေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္။
ေဖာ္ျပပါ အရိယာပုဂၢိဳလ္ (၇)မ်ိဳးကို အနည္းငယ္ရွင္းျပရလွ်င္-
(၁) သဒၵါႏုသာရီ အရိယာဆိုသည္မွာ သဒၵါတရား ထက္သန္ေသာ အနိစၥာႏု
ပႆနာ၌ထက္ျမတ္သည့္ ေသာတာပတၱိမဂၢ႒ာန္အရိယာပုဂၢိဳလ္ကိုဆိုလိုပါသည္။
(၂) သဒၶါ၀ိမုတၱ အရိယာဆိုသည္မွာ အနိစၥာႏုပႆနာကို အာရံုျပဳ ႏွလံုးသြင္းအားထုတ္၍ အထက္မဂ္တရား(၃)ပါး ႏွင့္၊ေအာက္မဂ္တရား(၃)ပါးကို ေရာက္ဆဲျဖစ္သည့္ အရိယာပုဂၢိဳလ္ ကိုဆိုလိုပါသည္။
(၃) ကာယသကၡိ အရိယာဆိုသည္မွာ သမာပတ္(၈)ပါးကို ရရွိထားသည့္ အရိယာသည္ အထက္မ ဂ္(၃)ပါး ေအာက္မဂ္(၃)ပါး၌ နာမကာယျဖင့္ စ်ာန္အေတြ႔အထိကို ကိုယ္တိုင္ထိေတြ႔သိျမင္ၿပီး ေနာက္ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေျမာက္ေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္ကို ဆိုလိုပါသည္။
(၄) ဥဘေတာ ေဘာဂ၀ိမုတၱ အရိယာဆိုသည္မွာ စ်ာန္သမာပတ္အခိုက္တြင္ ၀ိကၡမ ၻန၀ိေမာကၡျဖင့္ တစ္ႀကိမ္းလြတ္ေျမာက္ၿပီး၊ မဂ္ေရာက္ဆဲခဏ၌ သမုေစၦဒ၀ိေမာကၡျဖင့္ တစ္ႀကိမ္လြတ္ေျမာက္ေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္ကို ဆိုလိုပါသည္။
(၅) ဓမၼာႏုသာရီ အရိယာဆိုသည္မွာ အနတၱသေဘာျဖင့္ တရားႏွလံုးသြင္း၍ ေသာတာပတၱိမဂ္ ကိုရေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္ကို ဆိုလိုပါသည္။
(၆) ဒိ႒ိပၸတၱ အရိယာဆိုသည္မွာ အနတၱသေဘာျဖင့္ တရားႏွလံုးသြင္း၍ အထက္မဂ္(၃)ပါး၊ ေအာက္မဂ္(၃)ပါးကို ရရွိထားသည့္အခိုက္ျဖစ္ေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္ကို ဆိုလိုပါသည္။
(၇)ပညာ၀ိမုတၱိ အရိယာဆိုသည္မွာ မဂၢ႒ာန္၊ဖလ႒န္တည္းဟူေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္ (၈)ေယာက္ကို သဒၵါႏုစာရီစသည့္အရိယာ(၇)မ်ိဳးျဖင့္ တြဲစပ္လ်ွင္ ေသာတာပတၱိမဂၢ႒ာန္ပုဂၢိဳလ္သည္ သဒၶါႏုသာရီ ႏွင့္ ဓမၼာႏုသာရီ အရိယာမည္၍၊ အရဟတၱဖလ႒ာန္ပုဂၢိဳလ္သည္ ပညာ၀ိမုတၱႏွင့္ ဥဘေတာဘာဂ ၀ိမုတၱအရိယာမည္ပါသည္။ အထက္မဂၢ႒ာန္ပုဂၢိဳလ္(၃)ေယာက္ႏွင့္ ေအာက္ဖလ႒ာန္ပုဂၢိဳလ္ (၃)ေယာက္တို႔သည္ သဒၶါ၀ိမုတၱ၊ဒိ႒ိပၸတၱ ႏွင့္ ကာယသကၡိအရိယာတို႕ဟူ၍ ေခၚဆိုပါသည္။ ေသာတာပတၱိမ႒ာန္(၂)မ်ိဳးႏွင့္ အရိယာဖလ႒ာန္(၂)မ်ိဳး၊ အထက္မဂၢ႒ာန္ႏွင့္ ေအာက္ဖလ႒ာန္( ၃)မ်ိဳး ကြဲျပားၾကပါသည္။
(ကာမအေမွာင္ ဖယ္ခြာေရွာင္၍ သစၥာဉာဏ္ေရာင္ ၊ ထြန္းေျပာင္ႏိုင္ၾကပါေစ)
ဓမၼ၀ီရ အရွင္ေတဇနိယ
ဗုဒၶဂယာ၊အိႏၵိယ
c/o ( MS )